Κτισμένη στους πρόποδες των Μετεωρίτικων βράχων, είναι η πρωτεύουσα της δεύτερης επαρχίας του νομού αλλά και εμπορικό και τουριστικό κέντρο, όχι μόνον για να ανεβεί κανείς στο Μετεωρίτικο συγκρότημα αλλά και για να επισκεφθεί τα Χάσια, τον Κόζιακα, ή την Τριγγία αλλά και τον Ασπροπόταμο, ενώ αποτελεί πέρασμα προς την ΄Ηπειρο.
Το αρχαίο Αιγίνιον, στα βυζαντινά χρόνια, θα μετονομασθεί σε Σταγούς όνομα που διατηρεί και σήμερα η τοπική Μητρόπολη. Η ονομασία Καλαμπάκα, αρχίζει να χρησιμοποιείται από την εποχή του σουλτάνου Βαγιαζίτ Β΄, μετά την τουρκική κατάκτηση της Θεσσαλίας (1393-1394) και προέρχεται κατ' άλλους από τη λέξη Καλεμπάκ (ωραίο φρούριο) και κατ' άλλους από το όνομα πιθανότατα κάποιου επώνυμου άρχοντα.
Το φρούριο των Σταγών κτίζεται πάνω στην ακρόπολη του αρχαίου Αιγινίου. Στα ΒΑ της Καλαμπάκας, πάνω από το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και κάτω από τους βράχους των Μετεώρων, σώζονται τα ερείπια του τείχους της αρχαίας πόλης Αιγίνιον. Το κάστρο αυτό, πιθανότατα να συνδεόταν με αυτό του Καστρακίου, που βρίσκεται ανάμεσα στους βράχους "Αϊά" και "Άλτσος".
Σ΄ όλη τη διάρκεια της βυζαντινής αυτοκρατορίας η περιοχή της Καλαμπάκας ακολουθεί την ιστορική πορεία του νομού. Στα 527μ.Χ. δέχεται τις επιδρομές των Σλάβων, ενώ στα 904 μ.Χ., έτος που τη Θεσ/νίκη καταλαμβάνουν οι Σαρακηνοί, η περιοχή δοκιμάζεται από την αγριότητά τους. Λίγο αργότερα στα 976 μ.Χ. και 1025 μ.Χ., δέχεται την επίθεση των Βουλγάρων και στα 1081 μ.Χ. τις επιθέσεις των Νορμανδών. Το 1204 περιήλθε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου, ενώ στα τέλη του 13ου αι. πέρασε στην κυριαρχία των δουκών των Νέων Πατρών (Υπάτης) και λίγο αργότερα περιήλθε στην αυτοκρατορία του Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου.
Το 1348 περνά στην κυριαρχία των Σέρβων του Στεφάνου Δουσάν και εν συνεχεία του αδελφού του Συμεών Ούρεση Παλαιολόγου φτάνοντας σε μεγάλη ακμή. Με την Τουρκική κατάληψη της Θεσσαλίας, η Καλαμπάκα υπάγεται διοικητικώς στον πασά της Λάρισας και γίνεται έδρα Μουδίρη και Καδή. Αργότερα υπάγεται στο σαντζάκι των Τρικάλων και γίνεται έδρα Καϊμακάμη και σημαντικό εμπορικό κέντρο, στο οποίο τον 18ο αι. λειτουργεί ελληνικό σχολείο. Η Μητρόπολη Σταγών, όπως φαίνεται από τα διάφορα έγγραφα, υφίσταται από τον 10ο αι. και τυγχάνει προνομίων και δωρεών από πολλούς αυτοκράτορες διατηρείται δε ως το 1899, οπότε συγχωνεύτηκε με την μητρόπολη Τρίκκης.